Maar liefst 18,7% van de Nederlandse bevolking tot 65 jaar heeft ooit in het leven last gehad van een depressie*. En deze aantallen nemen alleen maar toe. Wat als we naar depressie kijken vanuit ayurveda? Kunnen we dan zelf invloed hebben op ons welbevinden?
Het ontbreken van zin en betekenis
Het moderne leven van vandaag de dag brengt voor veel mensen een onaangename dosis spanning en stress met zich mee. We leven in een wereld die snel is, een overdaad aan informatie op ons spuwt en in een moderne zin ook gevaarlijk is. Chronische stress, spanning en angst kunnen ons uithollen, waardoor we vervolgens depressief worden.
Bovendien, wat te denken over de snel veranderende of wegvallende sociale structuren en de vaak inhoudsloze prestaties die dagelijks van ons gevraagd worden? Zonder een duidelijk doel met daaraan een innerlijk aspect gekoppeld, kunnen we overvallen worden door gevoelens van lethargie en leegheid.Met andere woorden: depressie. Angst en depressie, we kennen deze gevoelens allemaal in meer of mindere mate.
Ayurvedische perspectieven
Ayurveda heeft geen kant en klare antwoorden om deze gevoelens uit het leven te kunnen schrappen, maar biedt wel perspectieven om de dynamiek achter deze gevoelens beter te kunnen begrijpen. Inzicht in die dynamiek en een beetje basiskennis van Ayurveda opent een aantal deuren wat betreft een andere manier van omgaan met angst en depressie. Een manier die begint bij heel simpele dingen. Het kennen van onze basisconstitutie en het daarop afstemmen van dieet en leefstijl. En eventueel, ter ondersteuning, het innemen van kruiden die bedoeld zijn om de geest te versterken. Binnen de Ayurveda is er een rijk spectrum aan dergelijke kruiden beschikbaar. In dit artikel zoomen we in op depressie, maar vaak is een zelfde gedachtegang van toepassing op chronische angst.
Tip: Voor het uitvinden van jouw basisconstitutie is veel goede literatuur beschikbaar. Raadpleeg eventueel jouw boekhandel of bibliotheek.
Lichaam en geest: de basisconstitutie van ieder individu
Lichaam en geest vormen een eenheid in Ayurveda, waarbij beide per individu beïnvloed worden door de vijf elementen Ether, Lucht, Vuur, Water en Aarde. Deze elementen uiten zich in drie belangrijke krachten en basisconstituties: Vata (Ether en Lucht domineren), Pitta (Vuur domineert), en Kapha (Water en Aarde domineren). Deze drie krachten worden doshas genoemd. Ieder individu heeft zijn of haar eigen samenstelling van deze drie krachten en die basisconstitutie bepaalt wat voor lichaam iemand heeft, en hoe iemands geest werkt:
• Wanneer Vata overheerst, is er sprake van veel beweging en verandering, aangezien dit eigenschappen van Ether en Lucht zijn.
• Wanneer Pitta overheerst, is er sprake van vurigheid en ambitie, aangezien dit eigenschappen van Vuur zijn.
• Wanneer Kapha overheerst, is er sprake van stabiliteit en aarding, aangezien dit eigenschappen van Water en Aarde zijn.
Depressie en de dosha’s
Depressie kan bij iedereen voorkomen. Het kan voortkomen uit een verstoring van alle drie de doshas, maar met name Kapha speelt een belangrijke rol. Aarde en Water zijn zwaar en langzaam en naar beneden bewegend van aard. Zowel de tendensen Rajas en Tamas zijn sterk vertegenwoordigd: de natuurlijke stroom van het leven lijkt te stagneren en een algeheel gevoel van verdoving lijkt over te nemen. Meer dan bij angst, die vooral door Vata wordt gedomineerd, kan depressie worden ‘ingekleurd’ door de drie afzonderlijke doshas:
• Een Vata-depressie: komt en gaat snel en is niet al te intens
• Een Pitta-depressie: is erg intens en ‘scherp’, kan zich naar binnen keren en tot zelfdestructie leiden
• Kapha-depressie: is het ‘zwaarst’ van gevoel en kan langdurig en slepend zijn
In alle gevallen geldt: volg een dieet en leefstijl gericht op het kalmeren van de verstoorde dosha en breng tegelijkertijd meer Sattva (positieve helderheid) in het leven.
Yoga en meditatie
Yoga en meditatie kunnen welkome, en Sattva ondersteunende, hulpmiddelen bij het bestrijden van angst en depressie zijn. Yoga brengt lichaam en geest in balans. Yogahoudingen kunnen doelgericht ingezet worden om Vata, Pitta of Kapha weer meer tot rust te brengen. Yoga is het trainen van de geest via het lichaam als instrument. Yoga is in die zin veel diepgaander dan een veredelde gymnastiekvorm.
Meditatie helpt in het van een afstand bekijken van de eigen gedachten en emoties. Gedachten en emoties komen en gaan en wij zijn niet die gedachten en emoties, ook al denken we dat soms. We zeggen vaak “ik ben depressief” of “ik ben gestrest of angstig”. De waarheid is dat depressie of angst bij ons op bezoek komen, maar ze gaan ze ook weer en laten onze ware essentie onaangetast. Meditatie kan ons stapje voor stapje bij die waarheid brengen. Depressie en angst worden dan meer onpersoonlijke gevoelens die je kan verwelkomen en vaarwel zeggen, zonder je ermee te identificeren.
Conclusie
Angst en depressie zijn uitingen van een geest en lichaam die op grond van verschillende omstandigheden uit balans kunnen zijn geraakt. Ayurveda biedt mogelijkheden op het gebied van dieet, leefstijl en kruiden om die verstoorde balans te herstellen. Leefstijl omvat in feite ook dieet en kruiden. Leefstijl begint bij jezelf: Ayurveda kan adviseren, maar het is aan jou om zelf de juiste stappen te zetten en een (innerlijke) verandering aan te gaan.
Coen van der Kroon
Ayurveda Academy The Netherlands
Meer weten?
*Trimbos instituut
